یک قرن تخریب

|

تخریب میراث های تاریخی خاورمیانه در یک قرن اخیر

در شهر «درنه»، واقع در ساحل دریای مدیترانه و در حدود ۴۰۰ کیلومتری شرق شهر «بنغازی»، مجموعه‌ای تاریخی به نام «مسجد صحابه» وجود دارد که از مهم‌ترین آثار اسلامی شهر درنه به شمار می‌آید. در محوطه مسجد، زیارتگاه‌های سه تن از صحابه پیامبر اسلام به نام‌های «زهیر بن قیس بَلَوی»، «ابومنصور فارسی» و «عبدالله بن برّ قیسی» وجود دارد. در کنار این سه تن، جمعی از شهدای فتوحات خاک شده‌اند که در تعداد آنان اختلاف نظر وجود دارد و ۷۰، ۷۹ و ۴۰ تن نیز گفته شده است. این زیارتگاه را «محمود بای قره‌مانلی» در حدود سال ۱۰۷۱قمری بازسازی کرد و بر قبر هر یک از صحابه مدفون در آن گنبدی ساخت و گنبد چهارمی نیز روی قبور سایر شهدا بنا کرد. پس از وی فرزندش «محمد بای» (درگذشت ۱۱۰۱قمری) زمینی را وقف مسجد کرد و خود در حجره‌ای در شمال آن به خاک سپرده شد.[۱]

از میان صحابه مدفون در این مکان، زهیر بن قیس بَلَوی شهرت بیشتری دارد. او از فرماندهان فتوحات اسلامی در شمال آفریقا بود که پس از کشته شدن عقبة بن نافع فهری، فرماندهی فتوحات را برعهده گرفت.[۲] وی در سال ۶۹قمری از سوی امیر مصر عبدالعزیز بن مروان، به عنوان والی شهر «برقه» منصوب شد و در سال ۷۶قمری در جنگ با رومیان به شهادت رسید.[۳]

منابع:
۱. احمد القطعانی، الإهابة بمن دفن فی البلاد اللیبیة من الصحابة، ص ۵۴-۵۵.
۲. عبدالرحمن بن محمد الانصاری، معالم الایمان فی معرفة اهل القیروان، ص ۵۵.
۳. خیرالدین الزرکلی، الاعلام، ج ۳، ص ۵۲.